Πολλοί συνδέουν το Μεσολόγγι μόνο με τα γεγονότα της Επανάστασης του 1821 και την Έξοδο του
1826. Εξ’ άλλου στις σχετικές ιστορίες αναφέρεται η δημιουργία της πόλης από πειρατές και ψαράδες Έλληνες και ξένους κατά τον 16ο αιώνα. Έτσι πάρα πολλοί νομίζουν, ότι η πόλη ιδρύθηκε σε μια περιοχή έρημη και ακατοίκητη έως την εποχή εκείνη. Η αλήθεια όμως είναι εντελώς διαφορετική. Η περιοχή που περικλείεται από την λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου και Αιτωλικού στον νότο, το όρος Αράκυνθος στον βορρά, τον Εύηνο στα ανατολικά και τον Αχελώο στα δυτικά είναι μια από τις αρχαιότερες κατοικημένες περιοχές του Ελληνικού χώρου. Οι Κουρήτες και οι Αιτωλοί ήταν οι παλιοί κάτοικοι της περιοχής, που από την πρώϊμη αρχαιότητα είχε το όνομα Αιτωλία.
Στην περιοχή όπου σήμερα υπάρχουν οι πανέμορφες πόλεις Μεσολόγγι και Αιτωλικό, στην αρχαιότητα άκμαζαν η Καλυδώνα και η Πλευρώνα, πόλεις πανελλήνια γνωστές. Η ζωή στην περιοχή δεν σταμάτησε ποτέ και αυτό μαρτυρείται από τα πολυάριθμα μνημεία της αρχαιότητας, των Ελληνιστικών χρόνων, των Ρωμαϊκών και Βυζαντινών χρόνων και της Τουρκοκρατίας. Η περιοχή νότια του Αράκυνθου ήταν η παλιά Αιτωλία με δύο σημαντικές και πανελλήνια γνωστές πόλεις. Γεννάρχης της χώρας ήταν ο Αιτωλός, του οποίου οι δύο γυιοί, ο Καλυδώνας και ο Πλευρώνας έκτισαν τις δύο ομώνυμες πόλεις. Απόγονοι τους ήταν ο Οινέας (από την Καλυδώνα) και η Αλθαία (από την Πλευρώνα). Παιδιά τους ήταν και ο Μελέαγρος και η Δηϊάνειρα. O Οινέας καλλιέργησε για πρώτη φορά στην Ελλάδα την άμπελο και βασίλευσε σε μια περιοχή με πλούσιες καλλιέργειες. Εκεί οργανώθηκε το κυνήγι του Καλυδώνιου Κάπρου, στο οποίο έλαβαν μέρος ήρωες από όλη την Ελλάδα. Ο Μελέαγρος έλαβε μέρος και στην Αργοναυτική Εκστρατεία μαζί με τον θείο του τον Ίφικλο. Στην ίδια εκστρατεία έλαβε μέρος και ο Αγκαίος από την Πλευρώνα, που μάλιστα ήταν ο δεύτερος κυβερνήτης της Αργούς. Η Δηϊάνειρα παντρεύτηκε τον Ηρακλή, που για χάρη της πολέμησε με τον Αχελώο και τον νίκησε. Τέλος, στον Τρωϊκό Πόλεμο έλαβαν μέρος και ο Θόας εγγονός του Οινέα από την Αλθαία αλλά και ο Διομήδης εγγονός του Οινέα από τον δεύτερο γάμο του (με την Περίβοια). Όλοι αυτοί οι ωραίοι και πανελλήνια γνωστοί μύθοι, που σχετίζονται με την ζωή των ηρώων της περιοχής μαρτυρούν την ισχύ της Καλυδώνας και της Πλευρώνας και τις στενές σχέσεις τους με τις ισχυρές πόλεις της υπόλοιπης Ελλάδας.
Στην Αιτωλία, έζησαν από τα πολύ αρχαία χρόνια ένα μεγάλο πλήθος λαών – Προελληνικοί λαοί, Πρωτοαχαιοί, Αχαιοί, Δωριείς. Αυτό αποδεικνύεται κυρίως από τα αρχαία ερείπια και υπολείμματα, που υπάρχουν σε όλο τον τόπο, αλλά και από τα υδρωνύμια Αχελώος, – Eνοχος που περιέχουν τη ρίζα AKW(αχ) της Γραμμικής Β’ – που σημαίνει νερό. Οι αρχαίοι αυτοί λαοί ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και τη γεωργία, ενώ οι σχέσεις τους με τη λιμνοθάλασσα ήταν περιέργως περιορισμένες κυρίως στην πειρατεία και στις επιδρομές. Οι Αιτωλοί άλλωστε χαρακτηρίζονται “επιθετικοί, ληστρικοί, πολιτικά φιλόδοξοι, ατίθασοι……”.
Η Αιτωλική Συμπολιτεία
Περίπου το 314 π.Χ. δημιουργήθηκε η Αιτωλική Συμπολιτεία και αρχικά περιλάμβανε την αρχαία
Αιτωλία και την Επίκτητο, τους δυτικούς δηλαδή πρόποδες της Πίνδου. Από το 280 π.χ. και ύστερα, η Συμπολιτεία εκτείνεται από την Μακεδονία και την Hπειρο, ως την Αθήνα και τη Βοιωτία. Η πολιτειακή τους οργάνωση είναι από τις τελειότερες της Ελλάδας. Δεν θα τα καταφέρουν όμως να αποκρούσουν τους Ρωμαίους, αρχικά απασχολημένοι και αργότερα εξαντλημένοι από τους αγώνες κατά των Μακεδόνων. Η γεωργία και η κτηνοτροφία στηρίζουν την οικονομία τους, ενώ οι τάξεις αποτελούνται από ισχυρές οικογένειες και πολλούς φτωχούς καλλιεργητές και κτηνοτρόφους, όχι όμως από δούλους, πένητες ή δουλοπάροικους.
Η περιοχή του Μεσολογγίου γίνεται Ενετική από το 1204 μ.χ. Το Μεσολόγγι και το Αιτωλικό προσφέρουν, με τις λιμνοθάλασσές τους, ασφάλεια στους Βενετούς. Η στρατηγική του θέση αναδεικνύει το Ρίο Αντίρριο σε “μάτι της Ανατολής”. Η οικονομία του πλέον σταματά να περιορίζεται σε γεωργία και κτηνοτροφία καθώς αναπτύσσεται το εμπόριο.
Η μεγάλη ακμή όμως παρουσιάζεται την περίοδο 1740-1770. Εμπορικό και Ναυτικό κέντρο, διαθέτει 75 καράβια (ενώ το σύνολο των Ελληνικών είναι 615). Η πτώση της Βενετίας (1797) ήταν μεγάλο πλήγμα για την περιοχή, αλλά παρόλα αυτά οι αρχές του 19ου αιώνα σημαίνουν την αναγέννηση. Η πλήρης αξιοποίηση του φυσικού πλούτου οδηγεί στην ενδυνάμωση της πόλης, ενώ η σύντομη αποδυνάμωσή της οφείλεται κυρίως στη ληστρική πολιτική του Αλή Πασά.
Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι και μετά τα εγκύκλια μαθήματα στο Μεσολόγγι και στην Πάτρα, σπούδασε φιλολογία και φιλοσοφία στα πανεπιστήμια Ρώμης και Παρισιού χάρη στη βοήθεια του κόμη Γκίλφορντ. Το 1824 εκλέχτηκε βουλευτής. Μέλος της Προσωρινής Κυβέρνησης (1826), της Εθνικής Συνέλευσης
Τροιζήνας (1827) και γραμματέας επικρατείας (υπουργός) από το 1828, διορίστηκε από τον κυβερνήτη Καποδίστρια πρώτος πρωθυπουργός της ελεύθερης Ελλάδας. Κατά τη διάρκεια της πολιτικής του καριέρας διατέλεσε πρεσβευτής στο Λονδίνο και υπουργός της ελληνικής κυβέρνησης. Παράλληλα προς την έντονη δημόσια δραστηριότητά του, άφησε σπουδαίο συγγραφικό έργο, όπως την κλασική Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως κλπ. Παντρεύτηκε την αδελφή του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και απέκτησαν τρία παιδιά, μεταξύ αυτών τον Χαρίλαο, μετέπειτα πρωθυπουργό της Ελλάδος.
Σπούδασε στη θεολογική σχολή της Χάλκης και κατόπιν νομικά στην Πίζα της Ιταλίας. Υπηρέτησε στο δικαστικό κλάδο ως εισαγγελέας μέχρι το 1841, οπότε υπέβαλε την παραίτησή του και επέστρεψε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Μεσολόγγι, όπου και εργάστηκε ως δικηγόρος. Διατέλεσε δύο φορές πρωθυπουργός, στις 12 Φεβρουαρίου του 1863 και στις 14 Απριλίου του 1864. Ο πατέρας του ανατινάχτηκε μαζί με τον Ιωσήφ Ρωγών στον ανεμόμυλο. Παντρεύτηκε την κόρη του Ραζηκώτσικα, Αρσινόη και απέκτησαν εννέα παιδιά. Διακρινόταν για την ευγένειά και την ακεραιότητα του χαρακτήρα του, για την πολιτική του επιτηδειότητα καθώς επίσης και για την άριστη νομική του κατάρτιση. Οι συμπολίτες του σε ένδειξη σεβασμού και τιμής προς το πρόσωπό του, τον ενταφίασαν στο Ηρώο της πόλης. Πέθανε φτωχότατος, αρνούμενος να παραλάβει το παραμικρό επίδομα από το κράτος για να μην επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό.
Αδελφός του Ζηνόβιου, δοκίμασε έφηβος ακόμη τα δεινά της πολιορκίας του Μεσολογγίου. Όταν ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του ο θείος του, Σπυρίδων, τον έστειλε να σπουδάσει νομικά στην Ιταλία, όπου ανακηρύχθηκε διδάκτορας. Στη συνέχεια επέστρεψε στην Ελλάδα, διορίστηκε αντιεισαγγελέας και πρόσφερε για πενήντα χρόνια τις πολύτιμες υπηρεσίες του στο δικαστικό κλάδο. Το 1872 ανακηρύχτηκε πρόεδρος του Αρείου Πάγου. Όταν τον Απρίλιο του 1886 παραιτήθηκε η κυβέρνηση του Θ. Δεληγιάννη, ύστερα από παράκληση του βασιλιά Γεωργίου, ο Δ. Βάλβης σχημάτισε υπηρεσιακή κυβέρνηση που έδωσε μετά από λίγες μέρες ψήφο εμπιστοσύνης στον Χ. Τρικούπη. Ο τελευταίος εισηγήθηκε στο βασιλιά την απονομή στον Δ. Βάλβη του Μεγαλόσταυρου του Σωτήρα για τη μακρόχρονη προσφορά του στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.
Σπούδασε νομικά στο πανεπιστήμιο Αθηνών και άσκησε τη δικηγορία και τη δημοσιογραφία. Μπήκε στην πολιτική το 1854 και εκλέχτηκε για πρώτη φορά βουλευτής το 1859 στο Μεσολόγγι. Από τότε και μέχρι το θάνατό του υπήρξε αδιάλλακτος εκφραστής της αντιδυναστικής πολιτικής. Πρωταγωνίστησε κατά την έξωση του Όθωνα (10 Οκτωβρίου 1862) και σύνταξε το ψήφισμα της έκπτωσης της Δυναστείας. Έγινε πέντε φορές πρωθυπουργός και πέθανε φτωχότατος. Σα δημοσιογράφος άφησε ένα εξαιρετικά σημαντικό αρχείο, που ένα μέρος του εκδόθηκε το 1896 με τίτλο Πολιτικό ημερολόγιο.
Γιος του Σπυρίδωνα, σπούδασε νομικά στην Αθήνα κι έπειτα στο Παρίσι και ακολούθησε στην αρχή το διπλωματικό κλάδο. Στις εκλογές του 1865 εκλέχτηκε βουλευτής Μεσολογγίου, το 1866 ανέλαβε το υπουργείο εξωτερικών στην κυβέρνηση Κουμουνδούρου, από το 1868 πολιτεύτηκε ανεξάρτητος και το 1872 ίδρυσε το λεγόμενο «πέμπτο κόμμα». Το ιστορικό του άρθρο «Τις Πταίει;» το 1874, τον έστειλε στη φυλακή αλλά του χάρισε την αγάπη των Ελλήνων. Εφτά φορές κοινοβουλευτικός πρωθυπουργός κατά την εικοσαετία 1875-1895 και συνεχώς σχεδόν κατά τη δεκαετία 1880-1890, ο Χ. Τρικούπης εισήγαγε οργάνωση και μεταρρυθμίσεις με μεθοδικότητα και φαντασία επαναστατικές για τη μέχρι τότε πολιτική ζωή της Ελλάδας. Το 1893 εξ’ αιτίας της οικονομικής κρίσης που προκάλεσαν οι αντίπαλοί του, αναγκάστηκε να κηρύξει χρεοστάσιο για τα δημόσια χρέη της Ελλάδας και να αναφωνήσει από το βήμα της Βουλής την περίφημη φράση «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν». Στις εκλογές του 1895 απέτυχε να εκλεγεί βουλευτής Μεσολογγίου και αυτοεξορίστηκε στη Γαλλία, δηλώνοντας πως αποχωρεί από την πολιτική. Πέθανε το 1896 στις Κάνες και στην κηδεία του τιμήθηκε από χιλιάδες λαού σε πείσμα των πολιτικών του αντιπάλων.
Γόνος ευγενικής οικογένειας της Αγγλίας δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή «Ώρες Σχολής» το 1807. Το 1823 επιβιβάζεται στο πλοίο Ηρακλής με το οποίο αγκυροβολεί στο Αργοστόλι. Αναλαμβάνει τη χρηματοδότηση του ελληνικού στόλου, ο οποίος έτσι καταφέρνει να σπάσει τον αποκλεισμό και να μπει στο Μεσολόγγι. Στις 5 Ιανουαρίου τον υποδέχονται στην πόλη κάτω από ομοβροντίες και τουφεκιές. Στο Μεσολόγγι βοηθάει στη στρατιωτική οργάνωση και συνεισφέρει συνεχώς οικονομικά, ενώ ταυτόχρονα επιτυγχάνει δάνειο από την Αγγλία. Μετά από μια κρίση επιληψίας η υγεία του γίνεται όλο και πιο αδύναμη. Μετά από ένα κρυολόγημα πεθαίνει στις 19 Απριλίου του 1824.
Ελβετικής καταγωγής, ήρθε στο Μεσολόγγι το 1821 για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον Αγώνα. Στο Μεσολόγγι παντρέυητκε την Ατλάντη Ιγγλέζου. Μαζί φροντίζουν για την περίθαλψη των τραυματιών στο νοσοκομείο το οποίο στεγάστηκε στο σπίτι της Ιγγλέζου. Με τα τυπογραφικά πιεστήρια που του έδωσε ο συνταγματάρχης Λέστερ Στανχόουπ, ανέλαβε την έκδοση της εφημερίδας «Ελληνικά Χρονικά».
Η εφημερίδα αυτή ξεκίνησε τον ιανουάριο του 1824 και εκδιδόταν μέχρι τις 20 Φεβρουαρίου του 1826. Στο τυπογραφείο Μάγερ το 1825 εκδόθηκε ο «Ύμνος εις την ελευθερία» που έγραψε ο Δ. Σολωμός μέσα σε ένα μήνα (όπως λέγεται). Στο ιστορικό αρχείο της πόλης υπάρχει και η πρωτότυπη έκδοσή του στην ελληνική και ιταλική γλώσσα με την ένδειξη «εκ της τυπογραφίας Μεσθενέως, εν Μεσολογγίω, 1825».
Γεννήθηκε στην Πάτρα από γονείς Μεσολογγίτες και επέστρεψε ορφανός σε ηλικία 7 ετών στο Μεσολόγγι, το οποίο πάντα θεωρούσε πραγματική πατρίδα του. Το 1876 έρχεται στην Αθήνα και γράφεται στα νομικά (ήταν και ο πατέρας του νομικός), τα οποία όμως θα εγκαταλείψει γρήγορα για να αφοσιωθεί στη λογοτεχνία. Άφησε τεράστιο ποιητικό έργο, στο οποίο αφιερώθηκε εγκαταλείποντας τη νομική. Ωδές, ελεγεία, σάτιρες, δράματα, μεταφράσεις. Πολλά ποιήματά του τα αφιέρωσε στο αγαπημένο του Μισολόγγι, όπως το έλεγε.
Γόνος πλούσιας οικογένειας και γλεντζές, ο ποιητής του «Τάκη Πλούμα» και «Μπαταριά» θεωρείται από τους καλύτερους λυρικούς της γενιάς του . Το 1888 γράφτηκε στη Νομική σχολή αλλά την εγκατέλειψε για την ποίηση. Η γνωριμία του με τον Ζαν Μωρεάς επηρέασε την ποίησή του , όπως άλλωστε και η παραμονή του στο Παρίσι από 1909 – 1915. Στα Μεσολογγίτικα ποιήματά του – ο ίδιος τα αναγνώριζε σαν τα καλύτερά του – ξυπνάει η συνείδηση του τόπου του και του εαυτού του . Εκεί «το κινούν αίτιο της ψυχικής του ευφορίας είναι πάντα η νοσταλγία της γενέθλιας γης». Παντρέυτηκε την κόρη του Μεσολογγίτη πρωθυπουργού Δεληγιώργη.
Σπούδασε φιλολογία στην Αθήνα και υπηρέτησε στην εκπαίδευση ως καθηγητής , Γυμνασιάρχης, Επιθεωρητής, Εκπαιδευτικός Σύμβουλος. Θεωρήθηκε από τους πιο ονομαστούς εκπαιδευτικούς της εποχής του. Υπηρέτησε στα ελληνικά σχολεία – από την Μερσίνα της Μ. Ασίας, ως την Κέρκυρα – μελέτησε την ψυχολογία των απλών ανθρώπων και τους καημούς τους που τροφοδότησαν την πεζογραφία του. Με αφήγηση ζηλευτή, με πηγαίο και αγαθό χιούμορ , μα προπαντός με αγάπη και κατανόηση για τον άνθρωπο μας χάρισε διηγήματα με έντονο ηθογραφικό – όχι εθιμογραφικό – χαρακτήρα. Στο έργο του προβάλλεται ένας ανώτερος ανθρωπισμός. Το 1931 τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με το βραβείο Βικέλα .
Ο γνωστός χαράκτης γεννήθηκε το 1954 στο Μεσολόγγι. Μαθήτευσε στο ζωγράφο Γιώργο Σικελιώτη και στη χαράκτρια Βάσω Κατράκη. Ζει στο Μεσολόγγι και στην Αθήνα.
Ο Βασίλης Αρτίκος σπούδασε οικονομικές επιστήμες , ζει μόνιμα στο Μεσολόγγι, όπου εργάζεται ως οικονομολόγος και ταυτόχρονα διδάσκει στο ΤΕΙ Μεσολογγίου. Η επαφή του με τις εικαστικές τέχνες ξεκίνησε από τα φοιτητικά του χρόνια με την ζωγραφική και με το πέρασμα του χρόνου τον κέρδισε η φωτογραφία, που αποτελεί και καθημερινή του ενασχόληση. “Εχει διοργανώσει ατομικές εκθέσεις σε ΑΘήνα, Πάτρα, Ναύπακτο, Μεσολόγγι,αλλά και εκδώσει προσωπικά φωτογραφικά λευκώματα. Είναι μέλος της φωτογραφικής λέσχης Πατρών.
Σε αυτό γεννήθηκε, μεγάλωσε και έζησε ο ιστορικός Σπυρίδων Τρικούπης. Στο ίδιο σπίτι έζησε και ο υιός του Χαρίλαος, πολιτικός και πολλές φορές πρωθυπουργός της χώρας μας. Το αρχοντικό, ίσως και το παλαιότερο κτίριο της πόλης, είναι χτισμένο κοντά στη λιμνοθάλασσα. Χτίστηκε το 1840 από τους Αποστόλη και Θεμιστοκλή Τρικούπη, θείους του Χαρίλαου. Αυτό το αρχοντικό διατηρεί ακόμα και σήμερα την πρώτη του αρχιτεκτονική λιτότητα. Διώροφο με τρία μπαλκόνια, πρόκειται για ένα συνηθισμένο σπίτι, χωρίς καμία αρχιτεκτονική πολυτέλεια, αντίθετα μ’ ό,τι συνέβαινε με άλλα αρχοντικά του Μεσολογγίου. Το σπίτι δωρίθηκε στον Δήμο από τον απόγονο των Τρικούπηδων, πρώην βουλευτή Κ. Τρικούπη και λειτουργεί σαν Μουσείο Τρικούπη. Ωραία περιγραφή του Μουσείου υπάρχει στο βιβλίο του Αρ. Καβάγια “Το Μουσείο της οικογένειας Τρικούπη”.
Σε αυτό το σπίτι γεννήθηκε το 1722 ο γενάρχης των Παλαμάδων και δάσκαλος του γένους μας Παναγιώτης Παλαμάς. Στο ίδιο σπίτι έμεινε και ο εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς. Τα σπίτι, βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την οικία Τρικούπη. Την πρόσοψή του κοσμούν θόλοι και μια τζαμένια βεράντα, που του δίνει ένα ιδιαίτερο τόνο και το κάνει να ξεχωρίζει από τα άλλα αρχοντικά. Στις αίθουσες του υπάρχουν εκθέματα (έντυπο και φωτογραφικό υλικό, προσωπικά αντικείμενα, σκεύη κ.λ.π.) από τη ζωή και το έργο του Μεσολογγίτη ποιητή.
Αυτό το σπίτι στέγασε τον πολιτικό Ζαφείριο-Ζηνόβιο Βάλβη. Χτίστηκε με την ίδια αρχιτεκτονική λιτότητα που κατασκευάστηκε και το σπίτι του Χαρίλαου Τρικούπη. Το κτίριο αυτό μαζί με την αξιόλογη βιβλιοθήκη του πρωθυπουργού δωρίθηκε από τους κληρονόμους του στο Δήμο Μεσολογγίου (το 1962) και σήμερα χρησιμοποιείται σαν δημοτική βιβλιοθήκη. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Βάλβειος Δημοτική Βιβλιοθήκη συστάθηκε στις 11/12/1963, σαν ίδιο νομικό πρόσωπο του Δήμου Μεσολογγίου. Τον Δεκέμβρη του 1965 με Β. Δ. (105) ονομάστηκε “Βάλβειος” προς τιμή του Ζαφειρίου Βάλβη. Τον Οκτώβριο του 1983 “άνοιξε” για το κοινό. Οι 20.000 περίπου τόμοι είναι ταξινομημένοι σύμφωνα με το διεθνές δεκαδικό ταξινομικό σύστημα (Dewey Decimal Classification). Ανάμεσα σ’ αυτούς συγκαταλέγονται παλιές εκδόσεις της Βενετίας, Λειψίας και Σμύρνης ενώ ένα μέρος της αποτελεί την προσωπική βιβλιοθήκη του αείμνηστου Παναγιώτη Κανελλόπουλου, που επίσης δωρίθηκε στο Δήμο. Στο ίδιο κτίριο στεγάζεται προσωρινά και το Ιστορικό Αρχείο του Κράτους (του Νομού Αιτωλοακαρνανίας).
Στη θέση αυτή, στο βάθος που φαίνεται η μαρμάρινη στήλη με ανάγλυφη την προτομή του Βύρωνα, ήταν ένα από τα Καψαλέϊκα σπίτια στο οποίο έμεινε και πέθανε ο Λ. Βύρων. Η στήλη είναι έργο του καθηγητή του Πολυτεχνείου Αντ. Σώχου και την αφιέρωσαν οι φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1924. Προ του μνημείου αυτού το έτος 1973 ο Εξωραϊστικός Σύλλογος Μεσολογγίου κατασκεύασε μικρή πλατεία με την επωνυμία “Πλατεία Λ. Βύρωνα”. Το σπίτι του Βύρωνα βρισκόταν στο Γυμνάσιο Αρρένων, ακριβώς πίσω από το σπίτι του δικηγόρου Ξ. Νίδερ και καταστράφηκε με την ανατίναξη του Καψάλη. Κοντά σ’ αυτό, κατασκευάστηκε νέο κτίσμα (1996-97) για να στεγάσει όλα τα ευρισκόμενα στην Ελλάδα ενθυμήματα του ποιητή και ευεργέτη του Μεσολογγίου. Το κτίριο αυτό δεν χρησιμοποιείται και δεν έχει διαμορφωθεί ακόμη ο περιβάλλων χώρος του.
Στη γραφική πλαγιά του Ζυγού, 8 χιλ. από το Μεσολόγγι, βρίσκεται το μοναστήρι του Αι-Συμιού που χτίστηκε κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, στα 1740 και ήταν το καταφύγιο των κλεφτών του Αράκυνθου. Όταν έγινε η Έξοδος της φρουράς του Μεσολογγίου, το μοναστήρι τ’ Αι-Συμιού είχε οριστεί σαν τόπος συγκέντρωσης μαχητών για να βοηθήσουν τους “Εξοδίτες”. Δυστυχώς όμως το σχέδιο άλλαξε γιατί τον Καραϊσκάκη διαδέχτηκε στην αρχιστρατηγία ο Κ. Μπότσαρης. Έτσι, οι “Εξοδίτες” έφτασαν στο μοναστήρι χωρίς να βρουν βοήθεια και εξαιτίας αυτού υπέστησαν στη χαράδρα την επίθεση του Αλβανικού ιππικού. Το μοναστήρι καταστράφηκε αφού παραδόθηκε στις φλόγες από τις στρατιές των Ιμπραήμ και Κιουταχή. Ξαναχτίστηκε από τον αρχιμανδρίτη Ιωαννίκιο Αγγελέτο, το έτος 1836. Από τότε, καθιερώθηκε η μετάβαση πανηγυριστών στο μοναστήρι κατά τη γιορτή της Υπαπαντής (2 Φλεβάρη) και των αρματωμένων και έφιππων πανηγυριστών ανήμερα της Πεντηκοστής. Στον Αι-Συμιό θα δείτε το ωραίο Βυζαντινό εκκλησάκι, τα κελιά του, τον ξενώνα των Πανηγυριστών, το μεγάλο λευκό σταυρό που στήσανε εις μνήμη των πεσόντων αγωνιστών και θα απολαύσετε το όμορφο τοπίο, όπως διαμορφώνεται με τα αιώνια πλατάνια και τα νεόφυτα πεύκα. Το μοναστήρι ανακαινίστηκε στα 1973 με δαπάνες της Ι. Μητροπόλεως Αιτωλ/νίας και την φροντίδα του Σεβασμιότατου κ. Θεοκλήτου.
Ένα εκκλησάκι λίγα χιλιόμετρα έξω από το Μεσολόγγι στον δρόμο προς το Αιτωλικό, στη θέση “Φοινικιά”. Χωμένο μέσα στα νερά της λιμνοθάλασσας,ήταν το αναψυκτήριο του Λόρδου Βύρωνα. Σ’ αυτό το χώρο ερχόταν ο φιλέλληνας με τη γαΐτα του Γαζή για να ξεκουραστεί.
Ο Αγ. Σπυρίδωνας είναι ο πολιούχος του Μεσολογγίου. Κάθε χρόνο στους εορτασμούς της Εξόδου από αυτή την εκκλησία ξεκινά η πομπή, η οποία κατευθύνεται προς τον Κήπο των Ηρώων, περνώντας μέσα από την πόλη.
Το εκκλησάκι της αγίας Παρασκευής βρίσκεται έξω από τον κήπο των Ηρώων. Εδώ συνήλθαν οι οπλαρχηγοί του Μεσολογγίου και αποφάσισαν την Έξοδο.
Αρχαία πόλη της Αιτωλίας στον Εύηνο ποταμό κοντά στον Κορινθιακό κόλπο. Ιδρυτής της, σύμφωνα με το μύθο ήταν ο Καλυδών, γιος του Αιτωλού και της Προνόης. Η Καλυδώνα έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην Αιτωλική συμπολιτεία και γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή της κατά το 2ο αιώνα π.Χ. Στην Καλυδώνα έστειλε η θεά Άρτεμις τον καλυδώνιο Κάπρο, τον περίφημο αγριόχοιρο, για να εκδικηθεί την ασέβεια του βασιλιά Οινέα.
Βρίσκεται μεταξύ Μεσολογγίου και Αιτωλικού, στις πλαγιές του βουνού Αράκυνθος. Δύο χαμηλοί λόφοι, το Πετροβούνι και το Γυφτόκαστρο διατηρούν λείψανα αρχαϊκού τείχους. Εντυπωσιακότερα είναι τα μνημεία της νέας Πλευρώνας, που εκτείνονται από την εθνική οδό ως την κορυφή, όπου βρίσκεται η ακρόπολη, γνωστή ως κάστρο της κυρα-Ρήνης. Το τείχος της Πλευρώνας είχε 7 πύλες και 36 πύργους, ενώ κοντά στη ΝΔ πύλη υπάρχουν τα λείψανα κτιρίων και ενός μικρού θεάτρου με υπέροχη θέα.
Αρχαία πόλη της Ακαρνανίας στα δυτικά των εκβολών του Αχελώου, σε οχυρότατη θέση. Αναφέρεται από τον Θουκυδίδη ότι, κατά τον αγώνα Αθηναίων και Πελοποννησίων ήταν σύμμαχος των Κορινθίων, γι’ αυτό και πολιορκήθηκε από τον Περικλή, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Ο στρατηγός Φορμίων την ανάγκασε να προσχωρήσει στη συμμαχία των Αθηναίων το 428 π.Χ., το 331π.Χ. την κατέλαβαν οι Αιτωλοί και την απελευθέρωσε το 313π.Χ. ο Κάσσανδρος. Με την εισβολή των Ρωμαίων η πόλη παραδόθηκε και πάλι στους Ακαρνάνες. Σήμερα υπάρχουν λείψανα της πόλης στη θέση Τρικαρδόκαστρο. Κατά την καλοκαιρινή περίοδο διοργανώνεται το «Φεστιβάλ Οινιαδών» στα πλαίσια του οποίου παρουσιάζονται πολλές θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες.
Το Μουσείο στεγάζεται σε διόροφο νεοκλασικό κτίριο του 1931. Η Συλλογή του Μουσείου περιλαμβάνει πίνακες αυθεντικούς και αντίγραφα από σκηνές της Εξόδου του Μεσολογίου, προσωπογραφίες φιλελλήνων και Ελλήνων οπλαρχηγών, γκραβούρες αυθεντικές του 1837 του Αγγλου Friedel, όπλα του 1826, νομίσματα και μετάλλια, γύψινες προτομές από τους πέντε Μεσολογγίτες Πρωθυπουργούς. Εκτίθενται ακόμη αντικείμενα και χειρόγραφα του Λόρδου Βύρωνα, πλαισιωμένα με εικόνες από τα δύο του ταξίδια στην Ελλάδα και το πρόπλασμα από το μαρμάρινο άγαλμά του, που βρίσκεται στο Cambridge. Μερικά από τα σημαντικότερα εκθέματα του Μουσείου είναι: Θ. Βρυζάκη, Η Εξοδος του Μεσολογγίου”. Το κτίριο έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για να στεγάσει το Δημαρχείο της πόλης.
Η Διέξοδος βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, πάνω σε πεζόδρομο, σ’ ένα διώροφο κτίσμα του 18ου αιώνα, συνολικής επιφάνειας 400τ.μ., που ανακαινίστηκε το 1999. Σ’ αυτό γεννήθηκε το 1798 και έζησε ο εκλεγμένος από τους αγωνιστές του Μεσολογγίου γενικός αρχηγός τους, στρατηγός Αθανάσιος Ραζή-Κότσικας. Περιλαμβάνει μια ισόγεια αίθουσα πολλαπλών χρήσεων 180τ.μ., μια αίθουσα 80τ.μ. στον 1ο όροφο και ένα αίθριο στον 1ο επίσης όροφο 110τ.μ.,που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εκδηλώσεις λόγου, τέχνης και προβολής κινηματογραφικών ταινιών με 110 καθίσματα ή για δεξιώσεις 150 ατόμων
Ο Λαογραφικός-Πολιτιστικός Σύλλογος Μεσολογγίου ιδρύθηκε με την υπ’ αριθμ. 305/19-12-1996 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Μεσολογγίου. Είναι Σύλλογος μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Σκοπός του Συλλόγου είναι η συμβολή στην ανάπτυξη του μορφωτικού επιπέδου του λαού μας και η ενίσχυση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων της πόλης μας και της ευρύτερης περιοχής.
Το κτίριο της Πινακοθήκης κατασκευασμένο περί το 1835, ανακαινίσθηκε με τον πιο κατάλλληλο τρόπο. Οι εργασίες χρηματοδοτήθηκαν εξ ολοκλήρου από την οικογένεια Μοσχανδρέου, χωρίς επιδοτήσεις και χωρίς καμμιά κρατική ενίσχυση. Ο φορέας που καλύπτει την εφαρμογή των αντιλήψεων των ιδρυτών του είναι η μη κερδοσκοπική εταιρεία. Η Πινακοθήκη Χρήστου και Σοφίας Μοσχανδρέου είναι Μουσείο που περιέχει έργα ζωγραφικής, χαρακτικής και γλυπτικής Ελλήνων καλλιτεχνών του 20ου αιώνα. Η Πινακοθήκη παραμένει ανοιχτή καθημερινά (πλην Δευτέρας) 11.00 π.μ. έως 1.00 μ.μ
Ο παλιός σιδηροδρομικός σταθμός που πλέον έχει ανακαινιστεί και διαμορφωθεί κατάλληλα για τη φιλοξενία εκδηλώσεων. Στον ίδιο χώρο γίνονται και κινηματογραφικές προβολές από τον σύλλογο Φίλων του Κινηματογράφου Μεσολογγίου.
Μπαίνοντας στην πόλη βλέπει περνά κανείς από την Πύλη, απομεινάρι του τείχους του Μεσολογγίου. Το σημερινό τείχος, στα ίχνη του τείχους της Τρίτης Πολιορκίας, κατασκευάστηκε με εντολή του Όθωνα το 1838. Το τείχος αυτό είχε δυο πύλες από τις οποίες μόνο η μια σώζεται μέχρι σήμερα. Η άλλη ήταν δίπλα στο Ηρώον κοντά στην θέση “κανόνι” (ντάπια Φραγκλίνου) και οδηγούσε στο Αιτωλικό. Δυστυχώς ένα μεγάλο μέρος του Τείχους (το Ανατολικό) καταστράφηκε το 1890, όταν κατασκευάστηκε η Σιδηροδρομική Γραμμή και ο Σιδηροδρομικός Σταθμός του ΣΒΔΕ.
Ο Κήπος των Ηρώων έγινε από πρωτοβουλία του Ιωάννη Καποδίστρια στις 14 Μαΐου 1829. Ένα χρόνο νωρίτερα κατ’ εντολή του βασιλιά Όθωνα με ειδική τελετή είχαν τοποθετηθεί τα οστά των ηρώων σε τύμβο – απομίμηση μυκηναϊκού – που περιηλήφθη στο συγκρότημα του Κήπου, και είχε δοθεί εντολή για δημιουργία του τείχους στα ίχνη του “φράχτη” (το χωμάτινο ανάχωμα που είχε κατασκευάσει ο Αθανάσιος Ραζηκώτσικας). Δύο πολιορκίες άντεξε αυτό το σπουδαίο οχυρωματικό έργο με τις περίφημες “τάπιες”. Μέσα στον κήπο βρίσκεται και το μνημείο του Μάρκου Μπότσαρη που στήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 1838 κατά την επίσκεψη του Όθωνα και της Αμαλίας. Μπροστά από τον Κήπο βρίσκεται το ταπεινό εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής στο οποίο συνήλθε η Επιτροπή του Αγώνα στις 6 Απριλίου 1826 και αποφάσισε την Έξοδο.
Ανεγέρθηκε το 1962 με τις προσπάθειες του σωματείου “Αιτωλική Εταιρεία” στην ίδια θέση όπου βρισκόταν και ο ανεμόμυλος κατά την επανασταστική περίοδο και σε μικρογραφία, για να θυμίζει τη μεγάλη θυσία του σεπτού ιεράρχη Ιωσήφ Ρωγών. Κατά τους χρόνους της επανάστασης, ο ανεμόμυλος ήταν χτισμένος σε μια νησίδα μεσημβρινά του Μεσολογγίου και σε απόσταση 150 μέτρων από την πόλη. Όταν εγκαταλείφθηκε ο Προκοπάνιστος και ο εχθρικός στόλος μπήκε στη λιμνοθάλασσα, οι Μεσολογγίτες αναγκάστηκαν να τον οχυρώσουν (Ιούλης 1825) μ’ ένα κανονιοστάσιο για να προστατεύει την πόλη από τη νότια πλευρά. Το κανονιοστάσιο του ανεμόμυλου λειτουργούσε μέχρι την τελευταία στιγμή της Εξόδου, οπότε κατέφυγε σ’ αυτόν (ύστερα από το σύνθημα “πίσω-πίσω”) ο επίσκοπος Ιωσήφ και γράφτηκε ο τραγικός επίλογός της. Αφού κράτησαν τους Τούρκους 2 μέρες, το ξημέρωμα της Μ. Δευτέρας, έβαλε φωτιά στο τελευταίο μπαρούτι και ανατινάχτηκαν, μαζί με τους εχθρούς. Τα ερείπια του ανεμόμυλου σώζονταν μέχρι το 1880 και με την ισοπέδωσή τους έγινε το φερώνυμο καφενείο και στη συνέχεια ο σημερινός ανεμόμυλος.
+30 6982140868